شورایاری ها نهادهای فرمایشی مشورتی یا بازوهای قدرتمند مدیریت شهری؟
حراج كن: انجمن های شورایاری، انجمن های غیردولتی، غیرمتمركز، غیرسیاسی، داوطلبانه و مشاركتی و از جهت اقتصادی خودگردان و وابسته به شورای شهر هستند كه وظایف رسیدگی به مسائل و مشكلات محلات را بر عهده دارند و با وجود پتانسیل ها و ظرفیت های بسیار، اما بنابر نظر كارشناسان هم اكنون طبق بخشنامه تشكیل انجمن های شورایاری، این انجمن ها صرفاً جنبه مشورتی داشته و حق دخالت در امور اجرایی و مالی را نیز ندارند.
به گزارش حراج كن به نقل از ایسنا، به استناد ماده ۷۱ قانون تشكیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی كشور و انتخاب شهرداران مصوب مورخ ۱۳۷۵/۳/۱ و با عنایت به حجم عظیم و گسترده مسائل و مشكلات مختلف شهری در ابعاد كمی و كیفی خصوصاً در كلان شهر تهران، رفع این مشكلات و بهبود شرایط مستلزم تمركز زدایی و بهره گیری از نظرات و دیدگاه های آحاد مردم و مشاركت واقعی، پایدار، دائمی و نهادینه، تشكیل انجمن ها و سازمان ها و نهادهای مدنی داوطلبانه و مردمی بود كه در امتداد تحقق اهداف فوق و خصوصاً اجرای بندهای ششم و هفتم ماده ۷۱ قانون فوق الذكر، شورای اسلامی شهر تهران به سبب این طرح مبادرت به تأسیس انجمن های شورایاری در محلات تهران كرد. برای اینكه موضوعات در سطح شهرهای بزرگی مانند تهران به قدری با هم متفاوت می باشد كه در بعضی موارد نمی توان تصمیم واحدی برای همه مناطق شهر اتخاذ نمود، اما می توان به شكلی عمل كرد كه موضوعات و مشكلات در درون همان محله و با كمك و همیاری مستقیم ساكنان محله حل و برطرف شود. بدین جهت ایجاد نهادهای داوطلبانه مردمی به نام شورایاری ها به یاری مسئولین و مدیران شهری آمده است. مشاركت اجتماعی محلی در كشورهای مختلف به منظور كنترل سیاسی – اجتماعی و با علم به اینكه مشاركت هزینه برنامه های توسعه اجتماعی را می كاهد و اجرای آنرا تسهیل می كند، به كار می رود.
در آستانه پنجمین دوره انتخابات شورایاری ها درباب اهمیت و جایگاه شورایاری ها در مدیریت محله، وظایف و مسئولیت های شورایاران و… با دكتر محمدرضا رضوانی -كارشناس حوزه شوراها و مشاركت های مردمی به بحث وگفت وگو نشستیم.
محمدرضا رضوانی در گفت و گو با ایسنا، با اشاره به اینكه شورایاری ها یا انجمن های شورایاری در زیرمجموعه شوراهای اسلامی شهر تشكیل می شوند، اظهار نمود: شورای شهر تهران سال ۱۳۷۸ مصوبه ای درباره تشكیل انجمن های شورایاری تصویب كرد كه این مصوبه در خرداد سال ۱۳۹۸ اصلاح و بندهایی از آن تغییر نمود.
وی افزود: در شهرها خصوصاً شهرهای بزرگ و كلان شهرها كه جمعیت بسیاری دارند و مسائل و مشكلات شان نیز گسترده تر و پیچیده تر است، لازم است كه علاوه بر شوراهای اسلامی كه در سطح كلان شهر فعالیت می نمایند، به منظور برنامه ریزی غیرمتمركز و استفاده از توان و ظرفیت مردم و نهادهای محلی در اداره امور شهر و تقویت برنامه ریزی و توسعه شهری، نهادهای محلی تری تحت عنوان انجمن های شورایاری ها در سطح محلات ایجاد شوند؛ برای اینكه در شهرهای بزرگ، شهرداری و شورای شهر نمی توانند بركل شهر احاطه، اشراف و نظارت داشته باشند. بدین سبب به مشاركت مردم در اداره امور شهر نیاز است تا مردم محلی نقش مهم تری در اداره شهر داشته باشند و ضمن ارائه نظرات و پیشنهادات، بر امور مختلف شهر نظارت داشته باشند. به عبارت دیگر اگر به دنبال برنامه ریزی غیر متمركز و از پایین به بالا به منظور بهبود زیست شهری و ارتقاء كیفیت زندگی در شهر ها هستیم، شوراها و انجمن های شورایاری نهادهایی هستند كه می توانند در صورت پشتیبانی از آنها به سهم خود در زمینه مشاركت مردم در اداره امور و توسعه شهری نقش مفیدی داشته باشند.
این كارشناس حوزه شوراها و مشاركت های مردمی با اشاره به اینكه تابحال چهار دوره از فعالیت شورایاری ها در شهر تهران گذشته است و در چند روز آینده نیز انتخابات پنجمین دوره برگزار می شود، اظهار داشت: هم اكنون طبق بخشنامه تشكیل انجمن های شورایاری، این انجمن ها صرفاً جنبه مشورتی داشته و حق دخالت در امور اجرایی و مالی را نیز ندارند. اما می توانند برای بهبود امور شهر پیشنهاد بدهند، ولی در همین چارچوب مشورتی بر فعالیت شهرداری و دستگاه های مختلف در امور شهر نظارت هایی داشته و نیازهای مردم در محلات را منعكس می كنند. می توانند این نیازها را اولویت بندی كنند تا مسائل و مشكلات شهری حل و فصل شود.
نقش انجمن های شورایاری در امور شهر و مدیریت شهری چندان نهادینه نشده
رضوانی افزود: تهران به ۲۲ منطقه و هر منطقه به تعدادی ناحیه تقسیم شده است و در مجموع حدود ۱۲۳ ناحیه و ۳۷۴ محله در این شهر وجود دارد و مدیریت شهری در این نواحی فعال است. اما با عنایت به گستردگی شهر لازم است كه در سطوح پایین تر از ناحیه نیز به صورتی مدیریت داشته باشیم كه برخلاف مدیریت متمركز شهرداری در سطح منطقه و ناحیه، در سطح محله مدیریت مردمی و مشاركتی در چارچوب انجمن های شورایاری وجود داشته باشد. همین طور به رغم اینكه چهار دوره از تشكیل انجمن های شورایاری در تهران گذشته است، ولی متاسفانه هنوز نقش انجمن های شورایاری در امور شهر و مدیریت شهری چندان نهادینه نشده است و یكی از مصادیق این مساله این است كه میزان مشاركت مردم در انتخابات اعضای شورایاری كم است و در واقع حضور انجمن های شورایاری در محلات نمود چندانی برای مردم ساكن ندارد.
این پژوهشگر شوراها و مشاركت های مردمی با اشاره به اینكه عوامل مختلفی در نهادینه نشدن كاركرد و نقش انجمن های شورایاری ها در محلات موثر است، اظهار داشت: باوجود اینكه شورایاری ها وظایف و اختیارات ۱۷ گانه ای دارند، اما وظیفه آنها بیشتر جنبه مشورتی دارد. بدین سبب اگر در برنامه ریزی و مدیریت شهر تهران اهمیت بیشتری به محلات و نقش شورایاری ها داده شود و مدیران شهری این انجمن ها را بعنوان نماینده محلات بپذیرند و به رسمیت بشناسند، بطور قطع نقش پررنگ تری خواهند داشت. همین طور برخلاف شورای های شهر كه وظایف تصمیم گیری و نظارتی دارند، شورایاری ها زیر نظر شورای شهر، وظایفی صرفاً مشورتی عهده دارند. بدین سبب بنظر می رسد كه اگر به این انجمن ها قدرت بیشتری در زمینه امور محلی تفویض شود، نقش آنها موثرتر خواهد بود.
تعلق خاطر مردم در بعضی محلات كم است
وی در پاسخ به این سوال كه چگونه باید مردم را به مشاركت در شورایاری ها و اعتماد به آنها ترغیب كرد، اظهار داشت: یكی از اشكالات در شهر بسیار بزرگی مانند تهران این است كه در برخی از محلات شهری تعلق خاطر مردم به محله خیلی كم است، برای اینكه مردم جابه جایی زیادی در طول زندگی خود بین محلات و نواحی و مناطق شهری دارند. این جابه جایی ها موجب می شود كه مردم خیلی احساس تعلق به محله نداشته باشند و امور محلی اهمیت زیادی برای آنها نداشته باشد. البته این مساله درباب محله های قدیمی و تاریخی متفاوت می باشد. برای اینكه معمولاً در این محلات، مردم سابقه زندگی و سكونت بیشتری داشته و به تبع آن احساس تعلق بیشتری نیز به محیط زندگی خود دارند. اما در محلات جدید هنوز این حس جامعه محلی، تعلق خاطر و سرمایه اجتماعی ضعیف تر است.
رضوانی در پاسخ به سوال دیگری در خصوص اینكه برای ایجاد حس تعلق مكان در محله های جدید باید چه اقداماتی انجام داد، اظهار داشت: در محلات جدید هم بعضی از مردم قدیمی تر هستند و سابقه سكونت بیشتری دارند. این افراد به همراه نهادهای محلی موجود در این محلات مانند مساجد و تشكل های مذهبی، سرای محله، تشكل های عمومی، اجتماعی و صنفی دیگر می توانند در زمینه ارتقاء مشاركت مردم در امور محله و برگزاری انتخابات شورایاری نقش آفرین باشند. همین طور در تهران افراد متخصص و علاقمند برای مشاركت در امور محله و انتخابات شورایاری ها كم نداریم، بااینكه امكان دارد خیلی از این افراد به سبب مشغله و گرفتاری هایشان نتوانند در امور مشاركتی و عام المنفعه شركت نمایند، اما به هر حال افراد علاقمند به این امور نیز وجود دارند كه اگر به آنها اهمیت و اختیار بیشتری داده شود، مشاركت بیشتری می توانند داشته باشند.
وی در ادامه صحبت هایش با اشاره به اینكه در اصلاحیه اخیر بخشنامه انجمن های شورایاری، تعداد اعضای شورایاری ها از ۷ نفر اعضای اصلی به ۹نفر عضو اصلی و ۴ نفر عضو علی البدل افزایش پیدا كرده است، اظهار داشت: هر محله یك هیات امنا دارد كه اعضای شورایاری قسمتی از اعضای هیات امنای محلات هستند. همین طور در تركیب اعضای هیات امنای محلات، یك نفر از ائمه جماعت مساجد محله، یك نفر از هیات های مذهبی محله، یك نفر از نهادهایی مانند بسیج در محله، یك نفر از سازمان های مردم نهاد در محله و یك نفر از مدیران مدارس محله عضویت دارند. البته برای انتخاب و عضویت این افراد نیز بخشنامه های مشخصی وجود دارد كه اگر به نحو مناسبی این افراد انتخاب شوند می توانند در افزایش رغبت مردم برای مشاركت در امور مربوط به محلات موثر باشند.
این كارشناس حوزه شوراها و مشاركت های مردمی در پاسخ به اینكه آیا شورایاری ها نیاز به نهادهای نظارتی برای كنترل عملكردشان دارند؟، اظهار داشت: بخشنامه ها و ضوابطی وجود دارد كه شورایاری ها باید بر طبق آن عمل كنند. البته باید به منظور اطمینان از كیفیت اجرای ضوابط و مقررات لازم، شاید نظارت هایی لازم باشد. ولی از آنجائیكه انجمن های شورایاری جنبه مشورتی داشته و در واقع قدرت و منابعی ندارند و وظایف تصمیم گیری و نظارتی بر عهده آنها نیست، نظارت بر فعالیت آنها متفاوت با نظارت بر مدیریت های اجرایی مانند شهردار مناطق و نواحی است. ارزیابی عملكرد انجمن های شورایاری از این جنبه مهم می باشد كه انجمن های موفق، شناسایی و معرفی شوند و از آنها تقدیر صورت گیرد؛ انجمن هایی كه در انجام وظایف خود موفق تر بوده اند. در واقع انجمن های شورایاری موفق و نمونه می توانند بعنوان الگوهایی برای سایر انجمن ها در محلات شهر معرفی و ترویج شوند.
شورایاری شغل محسوب نمی شود
این كارشناس امور شوراها و مشاركت های مردمی با اشاره به اینكه عضویت در انجمن های شورایاری در شرایط فعلی شغل محسوب نمی شوند، اظهار داشت: شورایاری شغل به حساب نمی آید، برای اینكه موضوعی غیردولتی، داوطلبانه و مشاركتی است، اما معمولاً حق الزحمه های كمی بعنوان حضور در جلسات به آنها پرداخت می شود.
منبع: حراج كن
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد شورایاری ها نهادهای فرمایشی مشورتی یا بازوهای قدرتمند مدیریت شهری؟
نظر شما در مورد شورایاری ها نهادهای فرمایشی مشورتی یا بازوهای قدرتمند مدیریت شهری؟