سوئیفت تنها راه نیست
اروپایی ها چگونه مقرر است جای سوئیفت را برای ایران پر كنند
حراج كن: تهرانپلاس- در حالیكه یكی از تحریم های جدید آمریكا مكانیزم ارتباط بانك های ایرانی با بانك های خارجی را هدف قرار گرفته و ایران و اروپا به دنبال روش جایگزینند، این پرسش مطرح است كه آیا سوئیفت جایگزین دارد؟
روش های زیادی برای انتقال وجه بین دو بانك در دو شهر مختلف در داخل كشور وجود دارد، اما مسئله زمانی پیچیده می گردد كه بخواهیم مبلغی را از یك كشور به كشوری دیگر منتقل نماییم و طرفین این مبادله مالی، به جای افراد حقیقی، دولت ها باشند.
*سوئیفت چیست؟
یكی از این روش ها كه رایج ترین آنهاست، استفاده از سیستم سوئیفت (SWIFT) است. سوئیفت یا «جامعه جهانی ارتباطات مالی بین بانكی» در قالب یك سیستم پیام رسان مالی عمل می كند و شبكه گسترده ای از نهادهای مالی –از جمله بانك ها- را به هم متصل می كند و در واقع، امكانی فراهم می آورد كه تبادل امن اطلاعات درباره تراكنش های مالی به روشی استانداردشده بین آن ها صورت گیرد. این تبادل اطلاعات، به صورت مجازی از هر گوشه دنیا و با ارز های مختلف امكان پذیر است.
مدت زمان و كارمزد نقل و انتقالات بین بانكی در این سیستم به نحوه ارتباط بانك ها با هم بستگی دارند. اگر ارسال و دریافت وجه، بین دو بانكی صورت بگیرد كه به صورت مستقیم با هم در ارتباط هستند –یعنی مثلاً بانك الف در بانك ب حساب داشته باشد و برعكس- این انتقال وجه با صرف كم ترین زمان و هزینه انجام می گردد.
اما اگر بانك ها ارتباط مستقیمی با هم نداشته باشند، سوئیفت بانك یا بانك های واسطه برای این تراكنش را پیدا می كند. پیدا كردن بانك(های) واسطه انتقال وجه را چند روز كاری به تأخیر می اندازد. همینطور تبدیل نرخ های ارز بین بانك ها یا در بانك مبدأ و مقصد، مبلغ كارمزد را بالا می برد.
اما آیا سوئیفت تنها سیستمی است كه این سازوكار را انجام می دهد؟ سیستم های مشابه سوئیفت در گوشه و كنار دنیا در حال فعالیت هستند. بعضی از آن ها تراكنش های بانكی داخلی را پوشش می دهند و برخی وظیفه ارتباط بانكی بین كشورهای مختلف را بر عهده دارند كه در ادامه با چند نمونه از آن ها آشنا می شویم.
*نسخه اروپایی سوئیفت
34 كشور اروپایی شامل 28 كشور عضو اتحادیه اروپا و هم ایسلند، موناكو، سوئیس، لیختن اشتاین، نروژ و سن ماریو سازوكار مختص خویش را برای نقل و انتقالات بانكی داخل اروپا راه اندازی كرده اند كه SEPA یا «ناحیه پرداخت های یكپارچه اروپا» نام دارد و مانند نقل و انتقالات بین بانكی داخل كشورها عمل می كند. در واقع، كشورهای عضو بعنوان یك مجموعه واحد و یكپارچه و -نه چند كشور جدا از هم- در نظر گرفته می شوند.
مشابه سوئیفت، اگر دو بانك ارتباط مستقیم با هم داشته باشند تراكنش بدون واسطه صورت خواهد گرفت و در غیر این صورت، SEPA از حسابی در بانك مركزی اروپا بعنوان واسطه استفاده خواهد نمود.
*سازوكار رو به رشد آلمان
«استاندارد ارتباط اینترنتی بانكداری الكترونیك» یا EBICS سازوكاری است كه در آلمان به صورت قانون درآمده و لازم الاجرا است. این سازوكار در واقع یك روش ارتباطی بر اساس اینترنت و یك استاندارد امنیتی است كه در ابتدا صرفاً برای انتقال از طریق دور داده ها استفاده می شد و مواردی مانند پرداخت های شركت ها و تراكنش های بین سازمان ها و بانك ها را پوشش می داد و به مرور توسعه یافت. هم اكنون EBICS استانداردهای هماهنگی را تعریف كرده كه ارتباط بین بانكی در كشورهای مختلف را تسهیل می كند. این پروتكل در كشورهای دیگری مانند فرانسه و سوئیس هم تصویب شده است.
*جایگزین های روسیه و چین برای سوئیفت
«سیستم پیام رسان مالی» روسیه كه با نام SPFS شناخته می گردد از سال 2014 و به دنبال تهدیدهای غرب در خصوص قطع ارتباط روسیه با سوئیفت توسط بانك مركزی این كشور طراحی شد. چین هم از «سیستم پرداخت بین المللی چین» یا CIPS در تراكنش های بین بانكی خارجی استفاده می نماید كه مبادلات خارجی با پول ملی این كشور یعنی یوآن را پوشش می دهد.
*راه حل اتحادیه اروپا برای ایران
خروج آمریكا از برجام، بازگشت تحریم های ثانویه و تغییر موضع چند باره آمریكا درباره ادامه یا قطع ارتباط بانك های ایرانی با سوئیفت، ابتكار عمل را به اتحادیه اروپا داد تا سازوكار دیگری را برای نقل و انتقال پولی با ایران طراحی كند.
از حدود پنج ماه پیش، عبارت «سازوكار ویژه اروپا» به عبارتی سؤال برانگیز تبدیل گشته كه مقرر است به جای سوئیفت وظیفه ارتباط بانك های ایرانی با بانك های خارجی را بر عهده بگیرد، اما این سازوكار چیست و چگونه عمل می كند؟ مقامات اروپایی و رئیس بانك مركزی ایران، روایت های گوناگونی درباره این سازوكار مطرح كرده اند.
*روایت اروپایی جایگزین سوئیفت برای ایران
طبق گفته مقامات اروپایی این سازوكار ویژه، یك نهاد با هدف خاص یا SPV است. این نهادها بعنوان «مؤسسات واسط غیر بانكی» فعالیت می نمایند و یكی از كاركردهای آن ها، برقراری ساختارهای تأمین مالی است و می توانند در زمینه مبادلات مالی بین المللی هم فعالیت كنند.
در مبحث ایران می توان گفت این سازوكار ویژه امكان دارد به صورت یك مؤسسه خارج از سیستم بانكی باشد و بعنوان یك واسطه، مبادلات كشور با شركای تجاری خویش را سامان دهی كند به صورتی كه با ارزش گذاری اقلام صادراتی ایران، كالاها و خدمات با ارزش معادل، به كشور وارد شود در واقع این سازوكار می تواند عملكردی مشابه تهاتر با كشورهای اروپایی داشته باشد.
به عنوان مثال می توان گفت ایران صادرات خود به اروپا را با استفاده از این موسسه انجام می دهد و ارزش صادرات انجام شده به صورت اعتبار نزد آن باقی می ماند. در مقابل، شركت هایی كه قصد فروش كالا یا خدمات به ایران را دارند، از این اعتبار استفاده می نمایند و در واقع ارزش واردات ایران از اروپا از اعتبار موسسه كسر می گردد.
*روایت بانك مركزی از جایگزین اروپایی سوئیفت
با این حال، رئیس بانك مركزی در صفحه شخصی خود، از پیمان پولی دو جانبه بین ایران و اتحادیه اروپا سخن گفته و خبر از دریافت ارز حاصل از صادرات توسط صادركنندگان داده و از سازوكار جدید بعنوان «كانال مالی اروپا» یاد كرده است.
به نظر می رسد در صورتیكه سازوكار یاد شده، یك پیمان پولی باشد، توافقی بین بانك مركزی اروپا و بانك مركزی ایران صورت می گیرد. و بر مبنای اصول پیمان های پولی، یك حساب ریالی به نام بانك مركزی اروپا در بانك مركزی ایران افتتاح می گردد و بر عكس؛ یعنی یك حساب یورویی هم در بانك مركزی اروپا به نام بانك مركزی ایران افتتاح می گردد. بانك های مركزی مبلغ توافق شده ای را به حساب ها واریز می كنند و بعد از آن بانك های تجاری عامل، معرفی می گردند.
در این روش اگر یك شركت ایرانی بخواهد به اروپا كالا صادر كند یك پیش فاكتور برای طرف اروپایی ارسال خواهد نمود و طرف اروپایی مبلغ را به یورو به بانك عامل در اروپا واریز می كند. بانك عامل این مبلغ را به حساب یورویی بانك مركزی اروپا منتقل می كند و بانك مركزی اروپا انتقال مبلغ را به بانك مركزی ایران اطلاع می دهد.
ادامه این فرآیند در ایران دنبال می شود، یعنی بانك مركزی ایران معادل ریالی آن مبلغ را به بانك عامل واریز می كند و بانك عامل، مبلغ را به حساب شركت ایرانی منتقل می كند و با تأیید دریافت مبلغ قرارداد توسط بانك ایرانی، ارسال كالا به اروپا انجام می گردد.
مشابه این فرآیند درباره واردات از اروپا هم صادق است و در انتها دوره، حساب های بانك های مركزی تسویه می شوند كه این تسویه حساب با استفاده از دارایی هایی مانند طلا صورت می گیرد.
آنچه گفته شد شرح مختصری از پیمان پولی فرضی بین ایران و اتحادیه اروپا است. انتخاب بانك یا بانك های عامل، محل استقرار آن ها و نحوه فعالیت آن ها برای پرهیز از اعمال تحریم های آمریكا، جزئیاتی است كه به قول همتی بزودی نهایی شده و درباره آن اطلاع رسانی خواهد شد.
*اداره كل اخبار چندرسانه ای*ایرناپلاس*
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد اروپایی ها چگونه مقرر است جای سوئیفت را برای ایران پر كنند
نظر شما در مورد اروپایی ها چگونه مقرر است جای سوئیفت را برای ایران پر كنند